بر باد رفته – Gone with the Wind

«بر باد رفته»  (Gone with the Wind)، ساخته‌ی سال ۱۹۳۹، نه تنها یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخ سینمای کلاسیک به شمار می‌آید، بلکه آینه‌ای است تمام‌نما از یک رمان بزرگ و ماندگار که قلب و روح میلیون‌ها خواننده را در سراسر جهان تسخیر کرده است. این فیلم حماسی، به کارگردانی ویکتور فلمینگ و با بازی درخشان ویوین لی در نقش اسکارلت اوهارا و کلارک گیبل در نقش رت باتلر، اقتباسی است از رمانی به همین نام، نوشته‌ی مارگارت میچل، که نخستین‌بار در سال ۱۹۳۶ منتشر شد و به سرعت به اثری پرفروش و برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر بدل گشت.

رمان «بر باد رفته» تصویری گسترده، پراحساس و بی‌نهایت تأثیرگذار از جنوب ایالات متحده در دوران جنگ داخلی آمریکا و بازسازی پس از آن ارائه می‌دهد؛ سرزمینی که در آتش جنگ، غرور، برده‌داری، عشق و اندوه می‌سوزد و دگرگون می‌شود. اسکارلت اوهارا، دختر جوان، سرسخت و خودخواهِ خانواده‌ای ثروتمند در ایالت جورجیا، در بطن این دگرگونی‌ها قرار می‌گیرد. روایت داستان، از خلال چشمان او، به زیبایی تقابل میان غرور سنتی جنوبی و دگرگونی‌های ناگزیر تاریخ را به تصویر می‌کشد.

فیلم «بر باد رفته» این رمان سترگ را با وفاداری چشم‌گیر و دقتی هنرمندانه بر پرده‌ی نقره‌ای می‌نشاند. اقتباسی که نه تنها توانسته عظمت روایت و پیچیدگی شخصیت‌ها را به خوبی منتقل کند، بلکه با بهره‌گیری از جلوه‌های بصری خیره‌کننده، طراحی لباس‌های مجلل، و موسیقی تاثیرگذارِ مکس اشتاینر، به خودی خود به یک اثر هنری مستقل و برجسته تبدیل شده است. اجرای بازیگران در نقش‌های اصلی، به‌ویژه ویوین لی که تصویری بی‌مانند از اسکارلت ارائه می‌دهد، و کلارک گیبل که اقتدار و جذابیت رت باتلر را به کمال رسانده، از جمله عواملی‌اند که فیلم را به اثری فراموش‌نشدنی تبدیل کرده‌اند.

آنچه این اثر را بی‌همتا می‌سازد، آمیزه‌ای است از عشق و غرور، جنگ و ویرانی، بقا و مقاومت. داستان عشقی نافرجام میان دو شخصیت پرتنش و پیچیده در بستری از آشوب تاریخی، همدلی تماشاگر را برمی‌انگیزد و در عین حال ذهن او را با پرسش‌های عمیق اخلاقی و انسانی درگیر می‌سازد. اسکارلت، با تمام خودخواهی‌ها و سرسختی‌اش، نمونه‌ای از زنی است که در جهانی مردسالار، از دل ویرانی سر برمی‌کشد و برای بقا می‌جنگد. رت باتلر، با آن نگاه عمیق و طنازانه‌اش، چهره‌ای از مردی است که عشق را می‌فهمد، اما مغلوب غرور و تقدیر می‌شود.

فیلم، گرچه در گذر زمان با نقدهایی درباره‌ی نگاه رمانتیک به برده‌داری و جنوب پیش از جنگ مواجه شده، همچنان اثری مهم در تاریخ سینما به شمار می‌آید که نمی‌توان تأثیر آن را بر هنر هفتم و فرهنگ عامه نادیده گرفت. اقتباس «بر باد رفته» نه تنها در سال ساخت خود موفق به دریافت ۱۰ جایزه‌ی اسکار شد (از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر زن)، بلکه با گذشت بیش از هشت دهه، هنوز هم در زمره‌ی برترین و پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ محسوب می‌شود.

در نهایت، «بر باد رفته» فراتر از یک فیلم یا رمان است؛ این اثر، تجربه‌ای است از عبور از دوران، از عشق و فاجعه، و از جنگ و بازسازی. هم رمان مارگارت میچل و هم فیلم اقتباسی آن، میراثی فرهنگی‌اند که با تصویر کردنِ زیستن در جهانی در حال زوال و تلاش برای بقا در دل طوفان، به شکلی شکوهمند و جاودانه، مخاطب را با خود همراه می‌سازند.

بنگاه انتشاراتی فراز

فراز، آیینه دار فرهنگ و هنر!